Last Updated 1 September 2025
ਸੀਟੀ (ਕੰਪਿਊਟਿਡ ਟੋਮੋਗ੍ਰਾਫੀ) ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਇਮੇਜਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਦੀਆਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਜਾਂ ਸਕੈਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਕ੍ਰਮ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਐਕਸ-ਰੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਡਾਕਟਰ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸੱਟ ਜਾਂ ਟਿਊਮਰ ਵਰਗੀ ਪੈਥੋਲੋਜੀ ਦਾ ਨਿਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓਲੋਜੀ ਇਲਾਜਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ। ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਬਾਰੇ ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਨੁਕਤੇ ਹਨ:
ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਸੀਟੀ ਜਾਂ ਕੰਪਿਊਟਿਡ ਟੋਮੋਗ੍ਰਾਫੀ ਸਕੈਨ ਇੱਕ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੂਲ ਹੈ ਜੋ ਐਕਸ-ਰੇ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਲਈ ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਇੱਕ ਰੁਟੀਨ ਸਕੈਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯਮਤ ਜਾਂਚ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਕੈਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਡਾਕਟਰੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਇੱਕ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐਕਸ-ਰੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਲਈ ਆਮ ਰੇਂਜ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਮੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਮਾਪੀ ਜਾਂਦੀ, ਸਗੋਂ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਮਾਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਮ ਸਕੈਨ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸੱਟ, ਬਿਮਾਰੀ ਜਾਂ ਅਸਧਾਰਨਤਾ ਦੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਆਕਾਰ, ਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਆਮ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋਣ ਲਈ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਮ ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਰੀਜ਼ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕੋਈ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਦੇ ਅਸਧਾਰਨ ਨਤੀਜੇ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ:
ਇੱਕ ਆਮ ਸੀਟੀ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਪਲੇਨ ਰੇਂਜ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਾਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੁਝ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਸੁਝਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਇਹ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਹੀ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਡਾਕਟਰੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।