Last Updated 1 September 2025
ਇੱਕ ਸੀਟੀ (ਕੰਪਿਊਟਿਡ ਟੋਮੋਗ੍ਰਾਫੀ) ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਇੱਕ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਇਮੇਜਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਚਿੱਤਰਾਂ, ਜਾਂ ਸਕੈਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਐਕਸ-ਰੇ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਦੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਡਾਕਟਰ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸੱਟ ਜਾਂ ਪੈਥੋਲੋਜੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟਿਊਮਰ ਦਾ ਨਿਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਰੇਡੀਓਲੋਜੀ ਇਲਾਜਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਬਾਰੇ ਨੋਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਨੁਕਤੇ ਹਨ:
ਦਿਮਾਗ ਦਾ ਇੱਕ ਸੀਟੀ ਜਾਂ ਕੰਪਿਊਟਿਡ ਟੋਮੋਗ੍ਰਾਫੀ ਸਕੈਨ ਇੱਕ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਟੂਲ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐਕਸ-ਰੇ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ ਹੈ ਅਤੇ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਚਿੱਤਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਇੱਕ ਰੁਟੀਨ ਸਕੈਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯਮਤ ਜਾਂਚਾਂ ਲਈ ਨਹੀਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਕੈਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕੁਝ ਖਾਸ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਡਾਕਟਰੀ ਸਥਿਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਇੱਕ ਡਾਇਗਨੌਸਟਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਬਣਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਐਕਸ-ਰੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਲਈ ਆਮ ਰੇਂਜ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਮੁੱਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਮਾਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਮਾਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਸਕੈਨ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਸੱਟ, ਬਿਮਾਰੀ ਜਾਂ ਅਸਧਾਰਨਤਾ ਦੇ ਕੋਈ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇਹ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਆਕਾਰ, ਸ਼ਕਲ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਆਮ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੋਣ ਲਈ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਆਮ ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਰੀਜ਼ ਦਾ ਦਿਮਾਗ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤੰਤੂ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਗਾੜ ਦੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਦੇ ਅਸਧਾਰਨ ਨਤੀਜੇ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ:
ਇੱਕ ਸਧਾਰਣ ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਰੇਂਜ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਾਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:
ਸੀਟੀ ਬ੍ਰੇਨ ਪਲੇਨ ਸਕੈਨ ਕਰਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੁਝ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਦੇਖਭਾਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
ਇਹ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਹੀ ਵਿਚਾਰਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਡਾਕਟਰੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।